Khi các ứng dụng trò chuyện có thể áp đảo

Đối với Vy, một người sáng tạo nội dung cho một công ty quảng cáo ở Quận 3, TP.HCM, nhận được những tin nhắn liên quan đến công việc đến tận nửa đêm đã là một phần tất yếu của cuộc sống suốt 4 năm nay.

Đôi khi những tin nhắn này khiến cô ấy cảm thấy choáng ngợp. Nhưng cầu thủ 28 tuổi vẫn phải đọc toàn bộ đoạn hội thoại vì sợ bỏ sót thông tin quan trọng.

Vy nhận được tin nhắn từ các ứng dụng trò chuyện hoặc mạng xã hội trong suốt cả ngày. “Đôi khi tôi dành cả buổi sáng để đọc và trả lời những tin nhắn này,” cô nói.

Khi đang trên máy bay hoặc đang họp và tắt điện thoại di động của cô ấy rồi bật lại, sẽ có một loạt tin nhắn thực sự xuất hiện, thậm chí khiến điện thoại bị lag.

Công việc của cô ấy đòi hỏi cô ấy phải giữ liên lạc với nhiều người. Đối với mỗi dự án, cô phải tham gia vào khoảng năm nhóm trò chuyện với đồng nghiệp, người giám sát và khách hàng thông qua Facebook Messenger, Zalo, Telegram, Viber và Skype.

Cô hiện đang quản lý ba dự án.

Để đọc và trả lời tin nhắn nhóm trò chuyện khiến mọi người mất rất nhiều thời gian, điều này ảnh hưởng đến cả cuộc sống cá nhân và nghề nghiệp của họ. Ảnh của VnExpress / MP

Theo báo cáo của một nền tảng mạng xã hội Việt Nam, trong quý đầu tiên của năm 2021, nó có 64 triệu người dùng với 1,7 tỷ tin nhắn được gửi đi mỗi ngày.

Những người như Hồng Vy ở độ tuổi 18-35 góp phần đưa Việt Nam trở thành cường quốc về người dùng ứng dụng nhắn tin và mạng xã hội.

Theo thống kê từ NapoleonCat (công cụ đo lường các chỉ số trên mạng xã hội), Việt Nam có gần 76 triệu người dùng Facebook, trong đó có 54 triệu người thường xuyên sử dụng ứng dụng trò chuyện Messenger của hãng. Con số này cao thứ năm trên thế giới chỉ sau Ấn Độ, Brazil, Mexico và Philippines.

Theo Viber, nó có hơn 30 triệu người dùng Việt Nam.

Telegram không có số liệu chính xác, nhưng được coi là “ngôi sao đang lên” trong số các ứng dụng trò chuyện tại Việt Nam.

Thanh Thủy, 35 tuổi, là bà mẹ hai con ở Hà Nội. Ngoài việc có mặt trong hàng chục nhóm trò chuyện liên quan đến công việc, cô còn là thành viên của bảy nhóm cá nhân, bao gồm giáo viên của con mình và các phụ huynh khác, cư dân khu chung cư, ban quản lý tòa nhà và các hộ gia đình trên tầng của cô.

Thủy bị FOMO (sợ bỏ sót) nên không dám tắt thông báo hay rời nhóm chat nào. Cô ấy thường đọc tất cả các tin nhắn của mình trong thời gian giải lao.

Cô lăn tăn: “Có lẽ trong những cuộc trò chuyện này có thông tin liên quan đến tôi. Tôi không muốn đứng ngoài cuộc. Tuy nhiên, tôi cũng không muốn dành cả ngày để đọc tin nhắn”.

Có rất nhiều người giống như Vy và Thủy, bị choáng ngợp trong các nhóm trò chuyện.

PGS.TS Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Viện Đời sống xã hội, cho biết nhóm trò chuyện liên quan đến công việc và trò chuyện cá nhân là phổ biến, đặc biệt là với công nghệ và mạng xã hội phát triển như vũ bão.

Tuy nhiên, ông cảnh báo về một số mặt trái của hiện tượng này như làm mờ ranh giới giữa công việc và cuộc sống cá nhân và gây ra nỗi sợ bị cô lập tại nơi làm việc.

Dành quá nhiều thời gian để trò chuyện trực tuyến cũng thường ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình.

Vy thừa nhận thường xuyên phải tăng ca vì dành quá nhiều thời gian cho việc trả lời tin nhắn, kể cả những tin nhắn không liên quan đến công việc.

Cuộc sống cá nhân của cô bị ảnh hưởng sâu sắc khi cô giải thích: “Mỗi khi tôi trực tuyến, sếp của tôi nghĩ rằng tôi sẵn sàng làm việc, bất kể đó là giờ nào”.

Những định kiến ​​đang hình thành xung quanh các tin nhắn trực tuyến khiến cô ấy căng thẳng. Ví dụ, nếu cô ấy nhận được một tin nhắn nhưng không đọc nó và trả lời nhanh chóng, cô ấy sợ rằng mình có thể bị coi là thiếu chuyên nghiệp hoặc thiếu tôn trọng với sếp của mình.

“Đó là lý do tại sao tôi luôn cảm thấy choáng ngợp với công việc và … tin nhắn.”

Justin Santamaria, cựu kỹ sư của Apple, người đã tạo ra ứng dụng nhắn tin iMessage, có đề cập đến hiện tượng này trên tạp chí Wired.

Anh ấy nói rằng các công cụ trò chuyện khiến mọi người trở nên bất lịch sự hơn.

“Mọi người thường cẩn thận bắt đầu bằng câu như ‘Đừng vội, hãy trả lời khi bạn có thể’, hoặc khi gọi điện thoại, người gọi thường hỏi: ‘Bạn có rảnh không?’ Nhưng bây giờ chúng tôi chỉ gửi tin nhắn mà không nghĩ đến người nhận ”.

Trò chuyện liên tục cũng đồng nghĩa với việc Thủy thường xuyên đón con đi học muộn, nhà cửa bừa bộn và thỉnh thoảng làm cháy đồ ăn.

Điều này khiến chồng cô bực bội, thậm chí còn nghi ngờ vợ không chung thủy.

“Tôi và chồng thường xuyên tranh cãi vì chuyện này. Chúng tôi không muốn nói chuyện với nhau và có ý định ly hôn”.

Ở đầu bên kia của quang phổ này là Trang Hạ, 27 tuổi, ở Hà Nội, muốn đồng nghiệp thêm cô vào mọi nhóm trò chuyện bí mật, vì sợ trở thành người ngoài cuộc và bị cô lập.

“Tôi biết nhiều đồng nghiệp trong bộ phận của tôi có những nhóm trò chuyện bí mật để chia sẻ thông tin mật. Đôi khi tôi thấy một số đồng nghiệp bất ngờ nhìn nhau và cười. Tôi luôn là người cuối cùng biết chuyện gì đang xảy ra.”

Sự sợ hãi bị cô lập và bị nói xấu trên thực tế lớn đến mức cô ấy luôn cố gắng làm hài lòng đồng nghiệp của mình.

“Tôi sẽ giúp họ bất cứ điều gì họ yêu cầu. Tôi nghĩ khi họ tin tưởng tôi, tôi sẽ được thêm vào các nhóm trò chuyện của họ và tôi sẽ không còn là người ngoài cuộc nữa”.

Mặt trái của việc tham gia nhiều nhóm trò chuyện là nguy cơ vô tình làm rò rỉ thông tin bí mật.

Gia Bảo, 30 tuổi, trong một lần gửi nhầm thiết kế trang web của mình vào một nhóm chat, và anh đã bị đồng nghiệp cũ đánh cắp ý tưởng của mình ngay lập tức.

Họ nhanh chóng nộp bản thiết kế cho sếp, trong khi Bảo không thể chứng minh đó là của mình. Nó buộc anh ta phải vội vàng đưa ra một thiết kế thay thế.

Anh ấy nói: “Nếu tôi gửi thiết kế của mình qua email với mức độ bảo mật cao hơn, tôi đã không mắc phải sai lầm như vậy. Dù các nhóm trò chuyện có tiện lợi đến đâu thì chúng cũng có nhược điểm”.

Nguyễn Hùng Vĩ, cựu giảng viên Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết các nhóm trò chuyện tạo điều kiện cho đại dịch Covid-19, trở nên hữu ích khi làm việc từ xa.

“Nhưng khi có công việc, nhóm cần được giải tán. Thành viên của các nhóm trò chuyện nên được khuyến khích rời khỏi nhóm của họ hoặc thiết lập các quy tắc chia sẻ thông tin.”

Vì vậy, thay vì đổ lỗi cho công nghệ, mọi người phải tự tìm cách xử lý và không để nó ảnh hưởng đến hiệu quả công việc cũng như chất lượng cuộc sống.

Gia Hân, 28 tuổi, là trưởng bộ phận sản phẩm của một công ty. Cô ấy có mặt trong hơn 20 nhóm trò chuyện, nhưng không bao giờ cảm thấy bị choáng ngợp bởi tin nhắn. Cô ấy đánh dấu các nhóm là rất quan trọng, quan trọng và không quan trọng, đồng thời trả lời các thông báo dựa trên mức độ ưu tiên.

Cô ấy bật thông báo từ các nhóm quan trọng hơn và tắt chúng trong các nhóm trò chuyện ngoài công việc mà cô ấy có với bạn bè và đồng nghiệp.

“Nó giúp tôi không bị khủng bố bởi những tin nhắn trên mạng, tránh nói nhỏ trong giờ làm việc và nâng cao hiệu quả công việc. Tôi không phải làm thêm giờ”.

Ông Lộc cho biết, một số công ty nhận thấy các nhóm chat không chỉ khiến nhân viên mất tập trung trong giờ làm việc mà còn làm tăng nguy cơ rò rỉ dữ liệu nên đã đưa ra các giải pháp như cài đặt hệ thống mạng nội bộ, thậm chí cấm sử dụng các ứng dụng như Facebook, Zalo.

Vy đang dần tạo cho mình thói quen tắt thông báo nhóm chat, không trả lời tin nhắn của bạn bè, người thân trong giờ hành chính, không chịu nhận các công việc văn phòng sau giờ làm việc.

“Tôi phải thực hiện những biện pháp này để bảo vệ mình.”